Rok 2014 w życiu BRITE-PL.

W połowie grudnia 2013 zakończone zostały testy systemu orientacji satelity. Sprawdzono, że system działa poprawnie; jest w stanie samodzielnie wyznaczyć orientację satelity w przestrzeni kosmicznej, położenie na orbicie oraz dobrze ocenia parametry stanu. Kolejnym krokiem odbioru technicznego będzie spowolnienie i zatrzymanie koziołkowania satelity, które zwykle występuje bezpośrednio po starcie po uwolnieniu go z wyrzutnika. Obecnie "Lem" krążąc po orbicie wokół Ziemi, dodatkowo obraca się wokół własnej osi - wykonuje 1 obrót w ciągu 35 sekund. Takie koziołkowanie utrudnia lub wręcz uniemożliwia prowadzenie obserwacji astronomicznych, podczas których satelita powinien zachować stałą orientację w stosunku do gwiazd.
Na rysunku obok przedstawiony jest fragment ekranu wybranego monitora w stacji naziemnej kontrolującej misję BRITE-PL. Na ekranie widać tor naszego satelity podczas jednego z okrążeń wokół Ziemi oraz ścieżkę jego przelotu nad kolejnymi obszarami.

28 listopada załadowano oprogramowanie aplikacyjne do komputera ADCC kontrolującego orientację przestrzenną satelity, zostały ukończone też jego testy funkcjonalne. Tym samym można uznać, że pierwsza część commissioningu została zakończona. Sprawdzono w pełni działanie dwóch komputerów pokładowych (HKC i ADCC), przed nami jeszcze testy pozostałych podsystemów oraz komputera naukowego oraz kalibracja teleskopu.
W czasie ostatnich przelotów udało się pobrać pełne dane z poprzednich dób wraz z kompletem informacji housekeepingowych. Wszystkie parametry techniczne satelity są w normie. Temperatura na satelicie podniosła się o kilka stopni od momentu startu. Na wykresie obok widać wyraźnie, jak zmienia się temperatura jednej ze ścianek bocznych "Lema" w zależności od jego orientacji przestrzennej i położenia na orbicie (temperatura rośnie, gdy satelita jest oświetlony Słońcem i spada, gdy znajduje się w cieniu Ziemi).

Trwają regularne połączenia sygnałowe z BRITE-PL "Lem" w godzinach rannych i wieczornych. W poniedziałek 25 listopada ukończone zostały testy LFFT (Long Form Functional Tests) jednego z trzech komputerów zainstalowanych na pokładzie satelity: komputera HKC. Oznacza to zakończenie fazy odbioru technicznego tego podsystemu i stanowi pierwszy krok do uzyskania pełnej funkcjonalności satelity. Obecnie został włączony w trybie bootloadera drugi z komputerów: ADCC i rozpoczął się etap jego uruchamiania.

Po pomyślnym wyniesieniu w dniu 21 listopada w przestrzeń kosmiczną, pierwszy polski satelita naukowy "Lem" obecnie krąży wokół Ziemi. Do godzin południowych w piątek miało miejsce 6 kontaktów z "Lemem". W piątek rozpoczęto planowany odbiór funkcjonalny satelity na orbicie.

W czwartek miały miejsce 4 kontakty z "Lemem", w czasie których ściągnieto istotną telemetrię. Satelita jest w dobrym stanie. Dzisiejsza łączność z godziny 9:20 rano również to potwierdziła. W piątek przed południem spodziewamy się jeszcze dwóch przelotów nad Europą i łączności w tym czasie z satelitą, wieczorem będą miały miejsce następne połączenia.
"Lem" krąży wokół Ziemi po orbicie o czasie obiegu 100 minut. Możliwości nadawania i odbioru sygnału do/z satelity ze stacji w Warszawie występują wtedy, gdy znajduje się on w zasięgu naszej stacji. Z uwagi na konfigurację orbity dogodne warunki pojawiają się dwa razy dziennie: podczas przelotów porannych i wieczornych.

W pierwszych dwunastu godzinach po umieszczeniu "Lema" na orbicie kilkakrotnie nawiązywano z nim łączność. Pierwszy kontakt nastąpił rano podczas pierwszego przelotu satelity nad Europą, przy drugim przelocie nad Warszawa nie było komunikacji z satelitą - najprawdopodobniej z powodu braku precyzyjnych współrzędnych "Lema". Następne połączenia miały miejsce po południu. O godzinie 17:00 czasu polskiego dane z naszego satelity odebrała stacja naziemna SFL w Toronto, gdy "Lem" znajdował się nad wschodnią Kanadą. Kolejny przelot nad Kanadą zakończył się również udaną próbą nawiązania łączności i ściągnieciem danych. O godz. 19:30 telemetrię odebrano w stacji w Warszawie, gdy satelita znowu przelatywał nad Polską.
Obecnie kończy się tzw. faza LEOP (Launch and Early Orbit Phase), najbardziej krytyczny okres całej misji, w którym inżynierowie odpowiedzialni za projekt, uruchamiają, monitorują i kontrolują pracę podsystemów nadawczo-odbiorczych satelity bezpośrednio po umieszczeniu go na docelowej orbicie. Wkrótce rozpocznie się tzw. faza commissioning czyli sprawdzanie poprawności działania kolejno włączanych podsystemów satelity, ich testy funkcjonalne oraz kalibracja instrumentu optycznego. Ta faza uruchamiania potrwa około 3 miesiące, a następnie "Lem" rozpocznie swoją pracę naukową tzn. bedzie prowadził regularne obserwacje najjaśniejszych gwiazd naszej Galaktyki.

W godzinach przedpołudniowych 21 listopada 2013 w sali wykładowej w CAMK PAN przy ulicy Bartyckiej 18 miała miejsce uroczystość z okazji wystrzelenia na orbitę pierwszego polskiego satelity naukowego. Wśród gości obecnych na sali byli m.in. parlamentarzyści Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polski, przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwa Gospodarki.

Program uroczystości obejmował:
10:45 powitanie uczestników spotkania przez dyrektorów CAMK i CBK
11:00 wykład dr Piotra Orleańskiego z CBK "BRITE-PL Pierwszy Polski Satelita Naukowy"
11:20 bezpośrednia transmisja ze stacji kontroli lotów z CAMK i próba nawiązania kontaktu z satelitą oraz odbiór danych z orbity
11:40 wykład prof. Gerarda Handlera z CAMK "Taking the pulse of the brightest star"
11:55 wykład prof. Pawła Moskalika z CAMK "Rakieta nośna Dniepr"
12:10 prezentacja "Stacja naziemna BRITE"
12:15 poczęstunek i briefing dla mediów

Dyrektorzy CAMK i CBK

Wykład dr inż. Piotra Orleańskiego

Stacja naziemna w CAMK PAN

Szef projektu BRITE-PL

Godzinę i 38 minut po starcie rakiety Dniepr, podczas pierwszego przelotu satelity nad Europą, został nawiązany kontakt z "Lemem". Było to pierwsze techniczne połączenie z satelitą, nawiązane pomimo ograniczonych możliwości łączności, głównie ze względu na nie najlepsze parametry przelotu (niska elewacja). W czasie 12 minut łączności wysłano do satelity komendę inicjującą włączenie komputera pokładowego, odebrano pierwszą telemetrię, aby ocenić ogólny stan satelity i jego podsystemów (tzw.housekeeping) oraz załadowano oprogramowanie aplikacyjne do komputera pokładowego.

Odłączenie satelity BRITE-PL "Lem" od górnego stopnia rakiety nośnej Dniepr nastąpiło po 15 minutach i 50 sekundach od startu na wysokości 650 km nad Oceanem Indyjskim i tym samym polski satelita został umieszczony na orbicie okołoziemskiej.

21 listopada planowo o godz. 7:10:11 czasu UTC czyli 8:10:11 czasu polskiego (środkowoeuropejskiego CET) wystartowała rosyjska rakieta Dniepr RS-20 z pierwszym polskim satelitą naukowym BRITE-PL "Lem". Rakieta została wystrzelona z podziemnego silosa z bazy wojskowej Jasny na południowym Uralu. Za start rakiety odpowiadało Ministerstwo Obrony Rosji. Polski satelita BRITE-PL "Lem" został wystrzelony na podstawie kontraktu zawartego przez Polskie Konsorcjum Projektu BRITE za pośrednictwem Space Flight Laboratory (projektanta satelitów BRITE) i ukraińsko-rosyjskiej spółki Kosmotras. W skład Polskiego Konsorcjum Projektu BRITE wchodzą: Centrum Astronomiczne PAN im. Mikołaja Kopernika oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Na przełomie października i listopada w bazie Jasny satelita BRITE-PL "Lem" był przygotowywany do montażu na głowicy rakiety DNIEPR i przechodził ostatnie testy. Na miejscu obecni byli inżynierowie z CBK i SFL. Ze względu na wcześniejsze doświadczenie zespołu z SFL, wsparcie z ich strony na tym etapie testów miało na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa satelity. Polscy specjaliści brali aktywny udział we wszystkich etapach przygotowań do startu. Inżynierowie pracowali na zapleczu technicznym bazy, leżącym 22 kilometry od miejsca, gdzie następuje montaż satelitów na ostatnim członie rakiety nośnej i gdzie znajduje się baza startowa. 8 listopada rozpoczęło się montowanie satelity wraz z jego wyrzutnikiem na członie ładunkowym Dniepra, a następnie końcowa integracja z głowicą rakiety i ostateczne testy sprawności BRITE-PL. Około tygodnia przed startem, całą głowicę wraz z wszystkimi umocowanymi w niej satelitami przejęli wojskowi i oni dokonali jej montażu do rakiety na terenie bazy. Poniżej kilka zdjęć z testów w bazie Jasny.

Rozpakowanie "Lema" w bazie Jasny	Transport "Lema" do osadzenia na głowicy	Montaż "Lema" na głowicy rakiety
Satelita "Lem" i japoński "Wnisat-1"	Osłona głowicy Dniepr	Ostatnie zdjęcie "Lema" na ziemi

25 września 2013 w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień odbył się koncert, na którym został wykonany utwór muzyczny, pod tytułem Machinae coelestis, upamiętniający budowę drugiego polskiego satelity naukowego BRITE-PL Heweliusz (nazwanego tak na cześć polskiego astronoma).
Oratorium skomponował Stanisław Krupowicz na zamówienie Centrum Badań Kosmicznych PAN i Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Warto zaznaczyć, że oratorium zawiera trzy teksty związane z naukowymi publikacjami Jana Heweliusza: pełny tytuł Machinae coelestis pars posterior, zaczerpnięty z Księgi Izajasza, motto rozprawy Selenographia oraz motto ze strony tytułowej Epistolae II - dwóch listów Jana Heweliusza. Dużym atutem było wykorzystanie znakomitej akustyki sali Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego podkreślającej "kosmiczny" charakter utworu.
Po koncercie Dyrektor CBK Prof. Marek Banaszkiewicz wręczył twórcom utworu certyfikaty potwierdzające umieszczenie logo Festiwalu Warszawska Jesień, zespołu Camerata Silesia (wykonawcow) oraz nazwiska Stanisława Krupowicza (kompozytor) na sciankach satelity Heweliusz.

We wrześniu 2013 pierwszy polski satelita naukowy "Lem" po swoich ostatnich testach w clean-roomie, opuścił CBK i rozpoczął podróż na poligon w Jasnym. Z tego poligonu w końcu listopada ma zostać wyniesiony na orbitę okołoziemską na rosyjskiej rakiecie Dniepr. Poniżej kilka zdjęć z procedury pakowania "Lema" do pojemnika transportowego.

Ostatni test "Lema" w laboratorium CBK	"Lem" gotowy do umieszczenia w XPOD	Satelita "Lem" w wyrzutniku XPOD
"Lem" i XPOD montowany w osłonie transportowej	Ostatnie prace w CBK przy "Lemie"	"Lem" zapakowany do transportu

28 sierpnia 2013 dr inż. Piotr Orleański, zastępca dyrektora ds. rozwoju technologii CBK PAN, wystąpił w programie Grzegorza Miecugowa "Inny punkt widzenia". W rozmowie opowiadał m.in. o budowie pierwszych polskich satelitów naukowych i programie BRITE a także o innych instrumentach satelitarnych projektowanych w CBK.

31 lipca 2013 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek oraz kopertę FDC upamiętniające "Heweliusza". Znaczek o nominale 4,55 zł, zaprojektowany przez grafika Jana Konarzewskiego i umieszczony w bloku, został wydany w nakładzie 300 tysięcy.

Jest letnia noc, gwiaździste niebo... To idealne warunki do przeprowadzenia testów tzw. Open Field. Satelita Brite-PL/Lem został wyniesiony na stanowisko testowe zorganizowane na parkingu przed budynkiem Centrum Badań Kosmicznych przy ulicy Bartyckiej. Obiektywy teleskopu i startrackera skierowane są na gwiazdy. Czy nasz satelita rozpozna, którą część nieba i jakie gwiazdy obserwuje? Zobaczmy wydarzenia tej letniej nocy na filmie...

Zapraszamy też do obejrzenia pozostałych odcinków filmowych opowiadających o narodzinach pierwszych polskich satelitów naukowych oraz dokumentujących ich powstawanie...

15 lipca 2013 został rozstrzygnięty przetarg na wyniesienie na orbitę okołoziemską polskiego satelity naukowego BRITE-PL/Heweliusz. Przetarg wygrała firma China Great Wall Industry Corporation. Start rakiety Long March LM-4 z satelitą Heweliusz ma nastąpić jeszcze w końcu 2013 roku.
Obecnie zakończone zostały testy polskiego ładunku użytecznego, który będzie zainstalowany na Heweliuszu oraz trwa integracja całego satelity.

Szef systemu radiokomunikacji polskich satelitów Brite-PL, Marcin Stolarski wygrał konkurs dla młodych naukowców FameLab 2013.

Finałowa Gala konkursu FameLab odbyła się 11 maja w Centrum Nauki Kopernik. Dziesięciu pasjonatów walczyło w naukowym konkursie o główną nagrodę. Każda prezentacja oceniania była według klucza tzw. 3C, czyli Content, Clarity, Charisma. "Liczy się więc zawartość merytoryczna prezentacji, jasność wypowiedzi i charyzma i ten "błysk w oku" osoby, która prezentuje wybrane zagadnienie naukowe" - wyjaśniła Karolina Wojnicka, koordynatorka FameLabu.

W tym roku najlepszy okazał się Marcin Stolarski, który reprezentował nasz kraj także podczas międzynarodowego finału FameLab w Cheltenham w Wielkiej Brytanii na początku czerwca 2013.

W swoim wystąpieniu półfinałowym w lutym Marcin Stolarski opowiadał o zagrożeniach, jakie czyhają na komputery pracujące w przestrzeni kosmicznej, czyli komputery umieszczane na satelitach i sondach kosmicznych.

Podczas prezentacji finałowej przedstawił zagrożenia, jakie czekają komputery w czasie pracy w warunkach ziemskich, szczególnie podczas testów w laboratoriach. Ponieważ ludzie wytworzyli ubrania z tworzyw sztucznych i korzystają z nich, powoduje to, że nasze ciała są prawie cały czas naładowane elektrycznie. Drobne wyładowania, jakie odczuwamy, dotykając np. klamki, mogą być nieprzyjemne, ale nie są dla nas niebezpieczne. Tymczasem dla małych tranzystorów, które są nawet trudne do zobaczenia na płytkach w systemach elektronicznych i komputerach, stanowią one potężne wyładowania mogące w ułamku sekundy zniszczyć te elementy. Dlatego naukowcy w laboratoriach noszą specjalną odzież (fartuchy, czepki, rękawice, kombinezony, a także obuwie) chroniącą drogocenną elektronikę.

Poniżej przypomnienie prezentacji Marcina w półfinale zmagań FameLab 2013.

Już podczas pierwszych okrążeń wokół Ziemi nawiązano kontakt z obydwoma austriackimi satelitami BRITE. Odebrano prawidłową telemetrię i w następnym kroku uruchomiono w komputerach pokładowych oprogramowanie aplikacyjne. Obecnie telemetria będzie zapisywana na pokładzie w sposób ciągły i przekazywana na Ziemię w czasie tzw."okien transmisyjnych". Wkrótce będą odbierane również dane z obserwacji nieba i zostaną poddane analizie przez naukowców.

25 lutego 2013 o godz.13:22 czasu środkowoeuropejskiego (UTC+1) wystartowały dwa austriackie satelity: TUGSAT-1 oraz UniBRITE z kontelacji BRITE. Zostały wyniesione na orbitę za pomocą indyjskiej rakiety PSLV z poligonu Shriharikota w Indiach. Są pierwszymi satelitami z konstelacji BRITE pracującymi w kosmosie. Ich działanie będzie kontrolowane ze stacji naziemnych w Grazu i w Wiedniu.

W lutym 2013 nastąpiło uroczyste przekazanie do Centrum Badań Kosmicznych PAN przez Spółdzielnię Fajna Sztuka karty pamięci, na której są zapisane zdjęcia i filmy zebrane podczas akcji "Wyślij zdjęcie w kosmos". Kartę pamięci odebrał dyrektor CBK prof. dr hab. Marek Banaszkiewicz, a następnie mgr inż. Rafał Graczyk - kierownik d.s. komputera pokładowego oraz systemu zasilania BRITE-PL - umieścił ją na płytce elektronicznej satelity "Heweliusz".

31 stycznia o północy dobiegła końca zbiórka zdjęć i filmów w ramach akcji "Wyślij zdjęcie w kosmos" prowadzonej przez Spółdzielnię Fajna Sztuka i CBK PAN. Uczestnicy akcji przysłali łącznie ok. 5400 zdjęć i 18 filmów, które zostaną nagrane na kartę pamięci i wysłane w kosmos na pokładzie polskiego satelity "Heweliusz".

Znani są już zwycięzcy konkursu o Heweliuszu ogłoszonego dla uczniów wszystkich szkół!
W kategorii prac artystycznych pierwsze miejsce zajęła praca Bartosza Karbownika z Publicznego Gimnazjum nr 3 im.Czesława Niemena w Świebodzinie, natomiast w kategorii hasła dla misji satelity Heweliusz zwyciężyło zawołanie "Rewolucja umysłu. Polska 2013" zaproponowane przez uczennice I Liceum Ogółnokształcącego im.Kazimierza Jagiellończyka w Sieradzu: Martę Makros, Joannę Holicę oraz Sylwię Piekarczyk.
Zwycięzcom serdecznie gratulujemy! Ich imiona i nazwiska zostaną wygrawerowane na panelu satelity.

Umieszczenie na orbicie pierwszego polskiego satelity naukowego Lema planowane jest w III kwartale 2013 roku z rosyjskiego poligonu Yasny.

W styczniu 2013 trwała akcja "Wyślij zdjęcie w kosmos" na pokładzie "Heweliusza". Można było sfotografować lub sfilmować siebie, swojego pupila czy ulubione miejsce, a następnie do 31 stycznia 2013 przesłać obraz. Wszystkie materiały filmowe i zdjęciowe zostaną umieszczone na karcie pamięci zainstalowanej na pokładzie polskiego satelity naukowego "Heweliusz" i razem z nim polecą w kosmos.

Zakończył się pierwszy etap konkursu o Heweliuszu. Prace artystyczne znajdują się w galerii konkursowej. Zapraszamy do głosowania na wybrany projekt graficzny oraz hasło promujące misję satelity Heweliusz, budowanego w ramach projektu naukowego BRITE-PL.

Istnieje możliwość podjęcia studiów doktoranckich na Uniwersytecie w Toronto w dziedzinie wykorzystania i analizy danych z satelitów Konstelacji BRITE. Więcej informacji można uzyskać od Profesora Sławomira Rucińskiego z University of Toronto.

4 listopada 2011 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek oraz kopertę FDC upamiętniające Pierwszego Polskiego Satelitę Naukowego Brite-PL. Znaczek o nominale 4,15 zł, zaprojektowany przez grafika Jacka Brodowskiego i umieszczony w bloku, został wydany w nakładzie 300 tysięcy. Przedstawia pierwszego satelitę LEM krążącego po orbicie okołoziemskiej.

Rok 2012 w życiu BRITE-PL.